Karamanoğlu Mehmet Bey Kimdir?

Doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte ölüm tarihi 1278 yılıdır. Oğuzların Afşar boyundan gelir. Karamanoğulları Beyliği’nin kurucusu Karaman Bey’in oğludur. Doğum tarihi bilinmeyen Mehmet Bey. 1262’de babasının vefatı üzerine beyliğin başına geçmiş. 1277’de Konya’yı alınca, sınırlarını bir bütün olarak kaynaştırmak için Türkçe’yi resmi dil ilân etmiştir. Mehmet Bey, işte bu fermanıyle, Türk Tarihi’ne adını altın harflerle yazdırdı. 1278’de, Anadolu’yu istilâ eden Moğol’larla savaşta şehit oldu.
TÜRK Selçuk Komutanı Alpaslan’ın Malazgirt’te, Bizans ordularını hezimete uğratarak kazandığı büyük zaferden sonra Anadolu, Türk’lerin yurdu haline gelmişti ama, gerek Selçuklu devletinin, gerek Anadolu beyliklerinin resmî dili Farsça idi. Din ve ilim çevrelerinde Arapça hâkimdi. Bu yüzden halk ile devlet ve devlet ile dinî çevreler arasında dil beraberliği yoktu. İşte Karamanoğlu Mehmet Bey, Anadolu’da Türk’lerin gönül birliği yanında, dil birliğini de başardı. Bu büyük hizmetiyle Türk Tarihi’ne adını altın harflerle yazdıran ünlü hükümdarların safına katıldı…
Onüçüncü asrın ikinci yarısıydı. Anadolu Selçuklu devleti yıkılmış, ama yerine, Oğuzlar’ın Afşar boyundan gelen Karamanoğulları güçlü bir beylik kurmuşlardı. Karamanoğulları Beyliğinin sınırları, Niğde, Kayseri, Nevşehir, İçel, Ankara, Antalya ve İsparta’yı çevreliyordu.
Karamanoğlu Mehmet Bey, hüküm sürdüğü toprakların ortasında kalan Konya’yı almak, sonra da sınırlarını bir bütün haline getirerek hırsıyla, kültürüyle, diliyle kaynaşmış bir halk kitlesi meydana getirmek istiyordu.
Bu amacına 3 Mayıs 1277’de erişti ve dağılmaya başlayan Selçukluların elinden, çok önemli bir kültür merkezi olan Konya’yı aldı. Böylece, büyük tasavvurlarından ilki gerçekleşmişti. Şimdi sıra ikinci büyük düşüncesindeydi.
Konya’yı aldığı gün, maiyetindeki divan şairleri ona Farsça, Arapça kasideler sıralıyor, halk ozanları ise, Konya’nın alınışındaki büyük önemi, tertemiz bir Türkçe ile dile getiriyorlardı. Karamanoğlu Mehmet Bey’in Farsça ve Arapça söyleyenlere iltifat etmeyip, halk ozanlarıyle ilgilenmesi herkesin dikkatini çekmişti.
Bunun sebebini, ancak pek yakını olan kimseler biliyor, onun hazırlandığı büyük devrim için, artık vakit geldiğini seziyorlardı. Nitekim, Mehmet Bey, Konya’yı fethinden kısa bir süre sonra, Karamanoğlu Beyliğinin bütün ileri gelenlerini, tüm adamlarını ve silâh arkadaşlarını topladı. Onlara kararını açıkladı:
«Bundan sonra divanda, dergâhta, bergâhta,
mecliste ve meydanda Türkçe’den başka dil kullanılmayacaktır…»
Arapça’yı ve Farsça’yı üstün görenler, bu kararın karşısında direnmeye yeltenince, Mehmet Bey’in sert ve kararlı tepkisi karşısında sustular. Çünkü, ’ bu fermanı dinlemeyenler için en ufak merhamet göstermiyeceğini de belirtiyor, fermanının, Karamanoğlu Beyliğinin her yanında ayni günde okunacağını bildiriyordu.
İbni Bibi’nin «Tevarih-i Âli-i Selçuk» isimli eserinde bu fermana ve fermanın yazıldığı günlerdeki olaylara uzun uzun temas edilirken, kararın alındığı ; meclisin dışından bazı kimselerin hâlâ Arapça ve Farsça’da ısrar etmeleri karşısında, idam sehpalarının bile kurulduğu anlatılmıştır.
O gün, Mehmet Bey’in yazdırdığı ferman, kısa zamanda beyliğin her yanına ulaştı. 2 haziran günü, gümbür gümbür vuran davullarla, beyliğin en seçme tellâlları, bu fermanı köyde, kentte bütün halka duyurdular.
Karamanoğlu Mehmet Bey, iyi bir komutan, ileri görüşlü bir yönetici olduğu kadar ilme ve edebiyata çok önem veren bilgin kişiydi. Ona göre, bir milletin yükselebilmesi, halkın kendi diliyle okutulması ve yetiştirilmesiyle mümkündü. Türkçeyi resmî dil olarak yerleştirince, artık bu mümkün olacak ve her yanda Türkçe konuşup, Türkçe okutulacaktı. Halk bundan son derece memnundu. Fermanı duyanlar bayram ediyor, şenlikler birbirini kovalıyordu. Karamanoğlu Mehmet Bey’in büyük dil devrimi, o günleri takibeden yıllar, yüzyıllar boyunca bir meş’ale gibi Anadolu’nun dört bucağında parladı ve Anadolu, her şeyiyle Türklerin ana yurdu oldu. O yıllarda, Anadolu, Haçlı seferleri kadar tehlikeli bir başka istilâ karşısındaydı. Moğol istilâsıydı bu. Bu istilâdan Karamanoğulları da büyük zarar görüyorlardı. Mehmet Bey, ordusunun başında iki defa Moğolları yendi. Üçüncü kez, 1278 de gene Moğol’lara karşı döğüşürken, şehit oldu…
Karamanoğlu Mehmet Bey’in hâtırası, her yıl 2 haziran günü Karaman’da büyük törenlerle yâd edilir O gün «Dil Bayramı»dır. Ayrıca Karaman’da, Karamanoğlu Mehmet Bey adına dikilmiş çok zarif bir anıt vardır.
Kaynak: 100 Ünlü Türk,
Skyturk,