Karamanoğlu Mehmet Bey Kimdir?

Doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte ölüm tarihi 1278 yılıdır. Oğuzların Afşar boyundan gelir. Karamanoğulları Beyliği’nin kurucusu Karaman Bey’in oğlu­dur. Doğum tarihi bilinmeyen Mehmet Bey. 1262’de babasının vefatı üzerine beyliğin başına geçmiş. 1277’de Konya’yı alınca, sınırlarını bir bütün ola­rak kaynaştırmak için Türkçe’yi resmi dil ilân et­miştir. Mehmet Bey, işte bu fermanıyle, Türk Tarihi’ne adını altın harflerle yazdırdı. 1278’de, Ana­dolu’yu istilâ eden Moğol’larla savaşta şehit oldu.

TÜRK Selçuk Komutanı Alpaslan’ın Malazgirt’­te, Bizans ordularını hezimete uğratarak kazandığı büyük zaferden sonra Anadolu, Türk’lerin yurdu haline gelmişti ama, gerek Selçuklu devletinin, ge­rek Anadolu beyliklerinin resmî dili Farsça idi. Din ve ilim çevrelerinde Arapça hâkimdi. Bu yüzden halk ile devlet ve devlet ile dinî çevreler arasında dil beraberliği yoktu. İşte Karamanoğlu Mehmet Bey, Anadolu’da Türk’lerin gönül birliği yanında, dil birliğini de başardı. Bu büyük hizmetiyle Türk Tarihi’ne adını altın harflerle yazdıran ünlü hüküm­darların safına katıldı…

Onüçüncü asrın ikinci yarısıydı. Anadolu Sel­çuklu devleti yıkılmış, ama yerine, Oğuzlar’ın Af­şar boyundan gelen Karamanoğulları güçlü bir bey­lik kurmuşlardı. Karamanoğulları Beyliğinin sınırla­rı, Niğde, Kayseri, Nevşehir, İçel, Ankara, Antalya ve İsparta’yı çevreliyordu.

Karamanoğlu Mehmet Bey, hüküm sürdüğü toprakların ortasında kalan Konya’yı almak, sonra da sınırlarını bir bütün haline getirerek hırsıyla, kültürüyle, diliyle kaynaşmış bir halk kitlesi mey­dana getirmek istiyordu.

Bu amacına 3 Mayıs 1277’de erişti ve dağılma­ya başlayan Selçukluların elinden, çok önemli bir kültür merkezi olan Konya’yı aldı. Böylece, büyük tasavvurlarından ilki gerçekleşmişti. Şimdi sıra ikin­ci büyük düşüncesindeydi.

Konya’yı aldığı gün, maiyetindeki divan şair­leri ona Farsça, Arapça kasideler sıralıyor, halk ozan­ları ise, Konya’nın alınışındaki büyük önemi, terte­miz bir Türkçe ile dile getiriyorlardı. Karamanoğlu Mehmet Bey’in Farsça ve Arapça söyleyenlere ilti­fat etmeyip, halk ozanlarıyle ilgilenmesi herkesin dikkatini çekmişti.

Bunun sebebini, ancak pek yakını olan kim­seler biliyor, onun hazırlandığı büyük devrim için, artık vakit geldiğini seziyorlardı. Nitekim, Mehmet Bey, Konya’yı fethinden kısa bir süre sonra, Kara­manoğlu Beyliğinin bütün ileri gelenlerini, tüm adamlarını ve silâh arkadaşlarını topladı. Onlara ka­rarını açıkladı:

«Bundan sonra divanda, dergâhta, bergâhta,

mecliste ve meydanda Türkçe’den başka dil kulla­nılmayacaktır…»

Arapça’yı ve Farsça’yı üstün görenler, bu kara­rın karşısında direnmeye yeltenince, Mehmet Bey’in sert ve kararlı tepkisi karşısında sustular. Çünkü, ’ bu fermanı dinlemeyenler için en ufak merhamet göstermiyeceğini de belirtiyor, fermanının, Karaman­oğlu Beyliğinin her yanında ayni günde okunaca­ğını bildiriyordu.

İbni Bibi’nin «Tevarih-i Âli-i Selçuk» isimli ese­rinde bu fermana ve fermanın yazıldığı günlerdeki olaylara uzun uzun temas edilirken, kararın alındığı ; meclisin dışından bazı kimselerin hâlâ Arapça ve Farsça’da ısrar etmeleri karşısında, idam sehpaları­nın bile kurulduğu anlatılmıştır.

O gün, Mehmet Bey’in yazdırdığı ferman, kı­sa zamanda beyliğin her yanına ulaştı. 2 haziran günü, gümbür gümbür vuran davullarla, beyliğin en seçme tellâlları, bu fermanı köyde, kentte bütün halka duyurdular.

Karamanoğlu Mehmet Bey, iyi bir komutan, ileri görüşlü bir yönetici olduğu kadar ilme ve ede­biyata çok önem veren bilgin kişiydi. Ona göre, bir milletin yükselebilmesi, halkın kendi diliyle okutulması ve yetiştirilmesiyle mümkündü. Türkçeyi resmî dil olarak yerleştirince, artık bu mümkün olacak ve her yanda Türkçe konuşup, Türkçe oku­tulacaktı. Halk bundan son derece memnundu. Fer­manı duyanlar bayram ediyor, şenlikler birbirini ko­valıyordu. Karamanoğlu Mehmet Bey’in büyük dil devrimi, o günleri takibeden yıllar, yüzyıllar boyun­ca bir meş’ale gibi Anadolu’nun dört bucağında parladı ve Anadolu, her şeyiyle Türklerin ana yurdu oldu. O yıllarda, Anadolu, Haçlı seferleri ka­dar tehlikeli bir başka istilâ karşısındaydı. Moğol istilâsıydı bu. Bu istilâdan Karamanoğulları da bü­yük zarar görüyorlardı. Mehmet Bey, ordusunun başında iki defa Moğolları yendi. Üçüncü kez, 1278 de gene Moğol’lara karşı döğüşürken, şehit oldu…

Karamanoğlu Mehmet Bey’in hâtırası, her yıl 2 haziran günü Karaman’da büyük törenlerle yâd edilir O gün «Dil Bayramı»dır. Ayrıca Karaman’da,  Karamanoğlu Mehmet Bey adına dikilmiş çok zarif bir anıt vardır.

Kaynak: 100 Ünlü Türk,

Skyturk,