Akşemsettin Kimdir?

1389-1459 tarihleri arasında yaşamıştır. Fatih devri mutasavvıf ve âlimlerindendir. 1300 yılında Şam’da doğdu. Küçük yaşta babası Şeyh Hamzu ile birlikle Anadolu’ya geçerek Göynük’e yerleşti. Burada medrese tahsili gördü, müderris oldu. Özellikle hekimlik alanında derin bir vukuf sahibi idi. Daha sonra tasavvuf yoluna girerek Ha­cı Bayram Veli’ye intisap etti. Sonra Edirne’ye geçti, orada Fatih’in biiyük saygısını kazandı. 1459 yılında Göynük’te vefat etti. Orada yatar.

FATİH SULTAN MEHMET, İstanbul’u kuşattığı zaman bilgisine olduğu kadar şahsına da büyük de­ğer verdiği ak sakallı âlim Akşemseddin de berabe­rinde bulunuyordu. Âyet-i kerimeleri ve hadîsleri tefsir ederek askere gayret ve metanet vermeye ça­lışan Akşemseddin bu arada İslâm dünyasının ulu kişisi Hazret-i Eyyûb-ül Ensarî’nin İstanbul surları di­binde bulunduğu bilinen kabrini de bulmak istemişti.

Asıl adı ve künyesi ile Halîd bin Zeyd Ebâ Ey­yûb-ül Ensarî, Hazret-i Muhammed’i Mekke’den Medine’ye hicretinde evinde misafir eden, Hazret-i Peygamber’in bütün gâzâlarında yanında bulunan ve Resul-i Ekrem’in sancaktarlığını yapan zât idi. Emevilerin ilk halifesi Muaviye, oğlu Yezîd’in ku­mandasındaki bir orduyu İstanbul’u fethe gönder­diği zaman, çok yaşlı bulunan Halîd bin Zeyd’i de «uğurlu kişi» olarak bu sefere memur etmişti. İslâm âleminin bu ünlü kişisi İstanbul’un muhasarası sıra­sında vefat etmiş ve vasiyeti gereğince surların di­bindeki bir noktada toprağa verilmişti.

İslâm tarihinin verdiği bilgi bundan ibaret ka­lıyordu ve Şeyh Mehmed Akşemseddin, bu bilginin ışığı altında Hazret-i Eyyûb’un kabrinin İstanbul sur­ları dibindeki bir noktada olduğunu biliyordu.

Bundan sonrasını, Onyedinci Yüzyıl’ın büyük yazarı Evliya Çelebi, ünlü seyahatnâmesinde şöyle nakletmektedir:

«Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u fethederken, yetmiş yedi kibar ehlullah Ebâ Eyyûb’un kabrini te­cessüse koyuldular, içlerinden Akşemseddin:

«Beyim, Alemdâr-ı Resulullah Ebâ Eyyûb-ül En- sâri bu mahalde medfundur, diyerek bir hıyâban-ı orman içre girdi. Bir seccade yaydırıp namaza dur­du. İki rekâttan sonra selâm verip tekrar secdeye vardı ve rahat bir uykuya dalmış gibi öylece kaldı. Birçok kişiler, Efendi Hazretleri, Eyyûb’un kabrini bulamadığı için hicâbından uykuya vardı, diye târizler ettiler. Bir saat sonra Akşemseddin Hazretleri seccadeden başını kaldırıp, mübarek gözleri kan ça­nağını andırır hâlde Fatih Sultan Mehmet Han’a hitaben:

— Hünkârum, hikmet-i Hüdâ… Seccademizi tam Hazret’in kabri üzerine sermişler! diye konuştu.

Bunun üzerine seccadenin bulunduğu yer der­hal kazıldıkta, üç zira (eski bir ölçü) derinlikte, dört köşe yeşil bir somaki taş ortaya çıktı ve üzerinde kûfi yazı ile, Hâzâ Kabri Ebâ Eyyûb-ül Ensarî, diye yazılmış olduğu görüldü. Taş kaldırıldığında, Haz­ret-i Eyyûb’un ter-ü tâze vücudu safran ile boyan­mış kefeni içinde ortaya çıktı. Sağ elinde tunç bir mühür vardı. Taş tekrar yerine kapatıldı, üzeri ör­tüldü…»

İşte, asırlardan beri, İstanbul’un başlıca «ziya­ret» yeri olan Eyüp Sultan’ın kabri böylece bulun­muştu. Sonra bu kabre, şaheser bir türbe yapıldı.

İstanbul muhasarasının ellinci gününden sonra büyük bir Haçlı ordusu ile donanmasının yetişmek­te olduğu haberi askerin morali üzerinde menfî bir tesir yapmaya başladığı zaman, ortayan çıkan ak sa­kallı Akşemseddin, orduya hitâben tarihî konuşma­sını yaparak mânevi gücü tekrar yerine getirmesi­ni bilmişti:

«Ey asker… Biliniz ki, bu fetih, Cenâb-ı Hak ka­tında size ve Sultan Mehmet Han’a takdir kılınmış­tır. Kim ki bundan şüphe eder, imândan sapıtmış olur..,»

Hazret-i Eyyûb’un kabrini keşfettikten sonra mânevi değeri asker nazarında pek büyümüş olan Akşemseddin’in bu sözlerine, herkes imânı ile inan­mış ve üç gün sonra tarihin en büyük zaferine ulaş­masını bilmişti.

Değerli âlim, büyük mutasavvıf ve «İstanbul’un mânevi fâtihi» Akşemseddin, fethi müteakip Fatih Sultan Mehmet’in olanca ısrar ve ricalarına rağmen İstanbul’da kalmayıp, kendisine memleket edindiği Göynük’e döndü. Ömrünün son altı yılını orada zi­kir, ibâdet ve fakir hastaları tedavi ile geçirdi…

Akşemseddin’in derin tıp bilgisi, bugün, Feyzulah Efendi Kütüphanesinin en önemli hâzineleri arasında yer alan, «Kitab-ül Tıp» ‘yâni «Tıp Kitabı» adlı eseriyle ortadadır. Akşemseddin bu büyük ese­ri, güzel bir Türkçe ile kaleme almıştır.

Onun üstün tıp bilgisine dair önemli bir misal­den Şekayık’ta uzun uzun bahsedilir. Akşemseddin, II. Sultan Murat zamanında, vezirlerden Halil Paşa’nın oğlu Kazasker Süleyman Çelebi’nin tutulduğu bir hastalığı anladığı, iyi teşhis koyarak, zamanında tedavi ettiği için hayata kavuşturduğu yazılıdır.

Kaynak: 100 Ünlü Türk,